Bakkerseczeem. Part of the job?

Bakkerseczeem. Part of the job?

Droge, rode handen met scheurtjes en jeuk: veel bakkers hebben last van eczeem en wellicht denk je zelfs dat het nu eenmaal bij het werk hoort. Maar eczeem is een vervelende kwaal, die van kwaad tot erger kan worden en in het ergste geval kan betekenen dat je je werk niet meer kunt doen. Met de juiste zorg voor je huid is veel ellende te voorkomen.

Prof. dr. T. Rustemeyer, arts arbeidsdermatologie en allergologie bij het VU Medisch Centrum in Amsterdam, ziet regelmatig bakkers met klachten. ‘Het is belangrijk om het verschil te begrijpen tussen irritatief contacteczeem en allergisch contacteczeem. Ze ontstaan op een verschillende manier, maar hebben ook met elkaar te maken. Beide vormen liggen bij bakkers op de loer. Het is dan ook belangrijk klachten serieus te nemen, zodat je je werk kunt blijven doen.’

Irritatief contacteczeem

Bakkerseczeem begint vaak met irritatief contacteczeem. Die irritatie ontstaat door veelvuldig contact van irriterende stoffen met de huid. Het gaat meestal om kleine irritaties, bijvoorbeeld bij het bereiden van deeg, en doordat de handen regelmatig worden gewassen. ‘Als je je handen wast, wordt de beschermende laag van de huid telkens een beetje afgebroken. Dat is zeker het geval als wordt gebruikgemaakt van (ontvettende) zeep. Als je je handen vaak wast, heeft de huid onvoldoende tijd om te herstellen. Tegelijkertijd droogt de huid uit, waardoor kloofjes en jeuk ontstaan.’ Bakkers met eczeem hebben meestal last op hun handen, polsen en onderarmen, maar het eczeem kan ook in het gelaat of op andere plaatsen voorkomen. Contacteczeem is overigens niet besmettelijk.

Contacteczeem

Allergisch contacteczeem ontstaat als je overgevoelig wordt voor bepaalde stoffen. Dit kan gebeuren door langdurige blootstelling aan onder andere meelstof, maar je kunt ook overgevoelig raken voor toevoegingen, zoals specerijen. Als je overgevoelig bent geworden, reageert je huid heftig op contact met de stof. Als je al last hebt van irritatief contacteczeem, vergroot dat de kans op allergisch contacteczeem. Dokter Rustemeyer: ‘Doordat de natuurlijke barrière van je huid bij irritatief contacteczeem is aangetast, kunnen allergene stoffen sneller in de huid doordringen.’ Als je eenmaal overgevoelig bent geworden voor een bepaalde stof, blijf je dat je hele leven. In het ergste geval betekent dit dat je je werk niet meer kunt doen.

Voorkomen

Ophoping van irriterende stoffen op de huid moet zoveel mogelijk worden voorkomen, onder andere door je handen regelmatig te wassen. Ook met het oog op hygiënemaatregelen worden de handen regelmatig gewassen. Tegelijkertijd zorgen die wasbeurten er juist voor dat de huid uitdroogt en zijn natuurlijke beschermende laag verliest. Dokter Rustemeyer: ‘Het gebruik van handschoenen is een oplossing hiervoor, maar niet zo goed toepasbaar bij het bereiden van deeg. Ik adviseer wel om handschoenen te gebruiken bij schoonmaakwerk. Op die manier voorkom je dat er nog meer vocht en reinigingsmiddelen met de huid in contact komen, waardoor de huid beschadigt.’ Was je handen in ieder geval niet vaker dan nodig is. En als je je handen wast, gebruik dan liever geen zeep, maar spoel alleen je handen af met water. ‘Als het wel nodig is om zeep te gebruiken om je handen goed schoon te krijgen, bijvoorbeeld na het bereiden van deeg, kies dan voor een huidvriendelijke zeep, zonder parfum en schuurmiddelen.’

De vicieuze cirkel van eczeem. Eczeem heeft een nare eigenschap: het jeukt. Daardoor ontstaat een vicieuze cirkel, die je moet zien te doorbreken. Een arts kan daarbij helpen.

Om te voorkomen dat je huid uitdroogt en om je huid te laten herstellen, is het belangrijk om je handen en onderarmen zoveel
mogelijk in te smeren. En nee, daarvoor hoef je zeker geen vrouw te zijn met nepnagels. Als bakker is dit echt onderdeel van je dagelijkse verzorging en pure noodzaak. Dokter Rustemeyer: ‘Dat hoeft geen speciale crème te zijn. Je kunt gewone simpele dagcrème gebruiken, als je maar smeert. Kies liever wel voor een neutrale crème zonder parfum en met zo min mogelijk conserveringsmiddelen. Je mag dit soort handcrèmes ongelimiteerd gebruiken. Voor bakkers geldt wat mij betreft: hoe meer je smeert, hoe beter.’ Doe dat in ieder geval drie keer per dag: direct al ’s ochtends als je opstaat, tussendoor in je lunchpauze en ook nog een keer na het werk.

Een praktijkvoorbeeld

Een ambachtelijke bakker van 27 jaar vertelt zijn verhaal over het allergisch contacteczeem: ‘Het begon zo’n acht jaar geleden. Mijn handen jeukten vaak, maar het begon echt op te vallen tijdens Oud en Nieuw bij het bereiden van de appelbeignets. Mijn handen jeukten en ik had rode plekken op mijn handen. Toen ben ik naar de huisarts gegaan, die mij heeft doorverwezen naar de dermatoloog. Een test wees uit dat ik allergisch was voor onder andere tarwe, rogge en mais. Kortom, bijna alles waarmee je in een bakkerij werkt. In eerste instantie kreeg ik middelen zoals zalf en pilletjes, om de reactie te onderdrukken. Later heb ik meegedaan met het gezondheidsonderzoek van Blij met Stofvrij en toen bleek er nog wel iets meer aan de hand te zijn. Want ook mijn longen waren aangetast. Tegenwoordig werk ik met handschoenen. Dat helpt erg goed tegen de eczeem en er is prima mee te werken. Daarnaast gebruiken we stuifvrije bloem om de blootstelling aan de luchtwegen te verminderen.’

‘Ik wil iedereen adviseren om klachten serieus te nemen. Ik dacht in eerste instantie ook dat het wel over zou gaan, maar het gaat niet weg door het te negeren. Als je op tijd aan de bel trekt, kun je het eczeem nog beperken, bijvoorbeeld door het werk wat aan te passen.’

Klachten tegengaan

Zodra je enige tekenen van huidafwijkingen krijgt, zoals droge, schrale handen, een rode of opgezwollen huid, blaasjes, scheurtjes of jeuk, moet je op je hoede zijn. Dokter Rustemeyer: ‘Eczeem begint langzaam, waardoor je eraan went, maar om te voorkomen dat je ook allergisch contacteczeem ontwikkelt en om klachten tegen te gaan, is het belangrijk om naar een arts te gaan.’

De huisarts of bedrijfsarts kan advies geven om maatregelen te nemen en de huid tot rust te laten komen, en zalf voorschrijven die de jeuk tegengaat en herstel bevordert. Indien nodig kan worden doorverwezen naar bijvoorbeeld een dermatoloog.

Behandeling

Dokter Rustemeyer: ‘Met ontstekingsonderdrukkende crèmes zorgen we dat de huid sneller herstelt. Dit is belangrijk om te zorgen dat er niet nóg meer irritatie of overgevoeligheid ontstaat. Daarnaast kunnen we uitzoeken of er sprake is van irritatief of allergisch contact-
eczeem.

In het geval van allergisch contacteczeem kunnen we ook nagaan voor welke stof(fen) iemand overgevoelig is. Daardoor weet je welke specifieke stof(fen) je moet vermijden. Als dat tarwe is, is het soms lastig om aan het werk te blijven, maar als het gaat om bijvoorbeeld fruit of specerijen, dan is het vaak wel mogelijk om het werk zó in te delen, dat je hier niet meer mee in contact komt.’ In het laatste geval kan het eczeem ook afnemen.

Blij met Stofvrij

Op de website van Blij met Stofvrij (www.blijmetstofvrij.nl) vind je meer informatie over onder andere werken met handschoenen, het ontstaan van eczeem en andere maatregelen om blootstelling aan meelstof te minimaliseren. Denk je dat je mogelijk allergisch bent voor een stof in de bakkerij? Dan kun je ook contact opnemen met het Informatiecentrum Grondstofallergie: 0317-471225.

Lees meer over