Ineke Hemmes van het Informatiecentrum Grondstofallergie is al tien jaar betrokken bij het allergieonderzoek. Samen met haar collega Carolien Verwaal zorgt zij dat het onderzoek goed verloopt en beantwoordt ze vragen. We legden haar acht stellingen voor. Zijn het feiten of fabels?
1. Een allergie kan zich langzaam ontwikkelen
'Feit. Allergieën komen vaak voor in de bakkerijbranche. Meestal is de oorzaak stof in de werkomgeving. Dit stof bevat onder andere bepaalde eiwitten uit tarwe of andere granen die vrijkomen na het malen, en uit enzymen die worden toegevoegd als broodverbetermiddel. Deze allergieën, vaak in de vorm van bakkersastma en bakkerseczeem, leiden tot gezondheidsklachten en kunnen schade aan de longen veroorzaken. Soms kunnen medewerkers als gevolg daarvan hun werk niet meer goed uitvoeren of moeten ze verzuimen.'
2. Ik ben nog nooit allergisch geweest, dus ik heb hier geen last van
'Fabel. Ook als je nog nooit een allergie hebt gehad, kun je door langdurige blootstelling toch overgevoelig worden en een allergie ontwikkelen. Een grondstofallergie is deels erfelijk bepaald en wordt deels opgebouwd tijdens het werk. Het kan dus echt iedereen overkomen.'
3. Als je één keer bent getest, weet je of je allergisch bent
'Fabel. Omdat een grondstofallergie langzaam wordt opgebouwd, is het nodig om de vinger aan de pols te houden. Daarom herhalen we het onderzoek iedere vier jaar. Ik heb in de tien jaar dat ik dit doe, helaas genoeg voorbeelden gezien van medewerkers die van een lage score naar een middenscore gingen, of van een middenscore naar een hoge score.
Het onderzoek is helemaal gratis en het invullen van de vragenlijst heb je zo gedaan, dus ik raad iedereen aan om er gebruik van te maken. Mocht het in de toekomst nodig zijn, dan heb je ook het recht op een loopbaanvoorziening in de vorm van omscholing. Overigens kunnen ook leidinggevenden een vragenlijst ontvangen als zij regelmatig worden blootgesteld aan meelstof of enzymen.'
4. Als je klachten afnemen na een paar dagen vrij, kan dit wijzen op een allergie
'Feit. Allergieverschijnselen zijn onder andere een loopneus, niezen, hoesten, een droge huid, eczeem, hevige jeuk, kortademigheid en soms astma-aanvallen. Medewerkers met deze klachten zijn meestal overgevoelig voor meel of enzymen. Het is inderdaad typisch voor allergische reacties die veroorzaakt worden door blootstelling aan meelstof, dat de klachten afnemen als er geen blootstelling is, bijvoorbeeld als je een paar dagen vrij hebt.
Herken je je hierin? Dan kun je altijd bellen of mailen met het Informatiecentrum Grondstofallergie. Je ontvangt dan meteen een vragenlijst. Je hoeft niet te wachten tot je aan de beurt bent om de vragenlijst in te vullen. Dit geldt trouwens ook als je nog niet zo lang in de sector werkt en nog nooit een uitnodiging hebt ontvangen. Het kan zijn dat je dan niet in ons systeem staat. We kunnen je dan toevoegen en een vragenlijst sturen.'
5. Als je allergisch bent kun je er niet meer vanaf komen
'Feit. Je kunt veel doen om een allergie te voorkomen, maar het klopt dat als je eenmaal allergisch bent voor meelstof of enzymen, dat je dat de rest van je leven blijft. Vandaar dat het zo belangrijk is om blootstelling aan meelstof en enzymen te voorkomen, zodat je niet allergisch wordt.
Er zijn drie maatregelen die om deze reden verplicht zijn: het afsluiten van de deegmachine met een kap, het gebruik van stuifarme bloem en het gebruik van een stofzuiger voor het schoonmaken (gebruik zeker geen perslucht). Daarnaast is het ontzettend belangrijk om je werkwijze aan te passen: sla zakken niet uit en strooi meel met beleid. Als er stofwolken ontstaan, dan is de blootstelling zeker te hoog!
Op de website Bakbekwaam.nl onder de kop ‘stofvrij werken’ vind je onder andere de toolbox stofvrij werken, het handboek stofvrij werken en het stofbeheersingsplan. Hier staan allemaal concrete tips in om de blootstelling aan meelstof en enzymen te minimaliseren. Veel daarvan zijn helemaal niet zo ingewikkeld. Je moet vooral je werkwijze aanpassen.'
6. Er is niets te doen tegen bakkersastma en bakkerseczeem
'Fabel. Het verschilt per persoon hoe je reageert op een allergie. Bij de een kan een klein beetje blootstelling al ernstige reacties veroorzaken, terwijl voor de ander alleen grote blootstelling klachten veroorzaakt. Voor sommige mensen die allergisch zijn, helpt het al als ze op een andere manier werken, anderen zijn gebaat bij medicijnen, en soms moeten oplossingen op maat gezocht worden.
Het verminderen van blootstelling aan de stof waar je allergisch voor bent, kan dus een groot verschil maken. Als allergie in een vroeg stadium wordt opgespoord, is het vaak nog heel goed mogelijk om in de sector te blijven werken. Daarom zeg ik het nog maar een keer: maak gebruik van de mogelijkheid om je gevoeligheid te onderzoeken. Hoe eerder je het weet, hoe beter het nog mogelijk is om maatregelen te nemen.'
7. Allergieën komen vaak voor in de bakkerijbranche
'Feit. Helaas zijn er zo’n vier tot zes personen per jaar die in aanmerking komen voor de loopbaanvoorziening. Dat zijn dus medewerkers die zo allergisch zijn dat ze helemaal uit de sector moeten, doordat de longen beschadigd zijn. Het valt me op dat er veel jonge bakkers van rond de 30 jaar gevoelig worden voor meelstof. Van de mensen die ik begeleid, hoor ik hoe heftig het is als je mogelijk het vak moet verlaten waar je voor bent opgeleid.
Zo’n 500 medewerkers staan onder controle bij de bakkerspoli in Utrecht ”
Daarnaast zijn er zo’n 500 medewerkers die onder controle staan bij de bakkerspoli in Utrecht omdat ze allergisch zijn, of vanwege een vermoeden van een allergie. Zij kunnen gelukkig nog blijven werken. De effecten van een allergie worden zeker niet overdreven. De impact kan enorm groot zijn.'
8. Het allergieonderzoek valt onder het medisch beroepsgeheim
'Feit. Dat klopt. Je werkgever krijgt pas informatie als je daar zelf toestemming voor geeft.'
De vragenlijst bestaat uit een aantal vragen die je zó hebt ingevuld, en mocht eruit komen dat je mogelijk gevoelig aan het worden bent, dan is het nog niet te laat om maatregelen te nemen. Het onderzoek (eventueel ook het vervolgonderzoek) is gratis en zelfs de reiskosten worden vergoed, dus maak gebruik van de mogelijkheid. Het gaat om je eigen gezondheid en je eigen loopbaan!
