Veiligheids- en gezondheidsrisico's onder de loep

Veiligheids- en gezondheidsrisico's onder de loep
De productielijn van Pré Pain

Iedereen kent de gruwelverhalen van afgehakte vingertoppen. Daarom kijk je natuurlijk goed uit bij het hanteren van snijmachines of afmeetmachines. En bij het tillen van kratten zorg je ook dat je netjes je rug hol houdt. Maar is dit voldoende om nu en in de toekomst gezond te blijven en je vak goed te kunnen blijven uitoefenen?

Als werknemer heb je recht op een veilige en gezonde werkplek. Daarom worden er in het bedrijf maatregelen genomen om veilig te kunnen werken en aan het einde van je dienst weer gezond naar huis te kunnen. In de bakkerijsector hebben we te maken met vrij zware fysieke belasting en er zijn gezondheidsrisico’s door het werken met bijvoorbeeld machines. Maar er zijn ook minder voor de hand liggende risico’s die aandacht behoeven. Denk aan meelstofallergie, geluidsoverlast of onvriendelijke of zelfs agressieve klantcontacten.

Om maatregelen te kunnen nemen, is er eerst inzicht nodig in de risico’s. Door middel van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) worden de risico’s in een bedrijf op een gestructureerde manier nagelopen. Hiervoor bestaan online instrumenten.

>> Lees alle artikelen van Veilig en Gezond

Voor de industriële bakkerijen is het RI&E-instrument begin dit jaar geüpdatet. In de vragenlijsten wordt specifiek ingegaan op de onderwerpen die in deze sector van belang zijn. Deze branche-RI&E is officieel erkend, wat betekent dat industriële bakkerijen met 25 of minder werknemers hun RI&E-rapport niet hoeven te laten toetsen door een arbokerndeskundige. Voor de ambachtelijke bakkerijen is er op dit moment helaas geen branche-RI&E.

Pré Pain, een industriële bakkerij voor bake-offbroodproducten, is dit jaar aan de slag gegaan met de nieuwe branche-RI&E. Jolyn Ruwe, Health & Safety officer bij Pré Pain, legt uit dat ze deze keer voor een andere aanpak hebben gekozen: ‘Voorheen huurden we een veiligheidskundige in. Hij inventariseerde alle risico’s, schreef daar een rapport over en dan bespraken we vervolgens het plan van aanpak met enkele leden van het management erbij. Zij gingen vervolgens aan de slag met de uitvoering van het plan van aanpak. Deze keer hebben we ervoor gekozen om zelf, samen met de medewerkers, de risico’s te inventariseren en het plan van aanpak te maken. Voor ieder onderdeel van ons bedrijf, waar 140 vaste medewerkers in dienst zijn, bekijken we samen met groepjes medewerkers de risico’s. Dit kost uiteraard meer tijd, maar het levert hele waardevolle discussies op en zorgt voor draagvlak.’

Waar begin je?

Cruciaal voor het slagen van een RI&E is om de vraag te stellen ‘Waarom beginnen we hieraan?’ Als de wettelijke verplichting het uitgangspunt vormt, resulteert dat bijna altijd in een invuloefening die vervolgens in een la belandt. Het uitgangspunt zou moeten zijn om verbeteringen aan te brengen. Dit gaat het beste als medewerkers van de verschillende afdelingen worden betrokken bij de inventarisatie. Dit kan, zoals Pré Pain doet, door (een deel van) de vragenlijst met de afdeling in te vullen, maar je kunt er ook voor kiezen om met name de maatregelen te bespreken, bijvoorbeeld tijdens een werkoverleg.

Ruwe: ‘De medewerkers hebben de expertise. Zij weten het beste hoe ze werken en wat realistische oplossingen kunnen zijn. Het zorgt ook direct voor betrokkenheid en bewustwording over de manier van werken.’

Dit klinkt misschien als veel werk, en de waarheid gebiedt te zeggen dat het serieus uitvoeren van een RI&E niet in een uurtje is gedaan. Maar het hoeft ook allemaal niet in één keer. En bedenk dat aandacht voor arbeidsomstandigheden door iedereen wordt gewaardeerd, zeker als men serieus wordt genomen in de aanpak. Ruwe benadrukt ook het belang van een goede voorbereiding: ‘Het is belangrijk om alle betrokkenen, zoals afdelingshoofden, management, maar ook de OR, goed te informeren. Wij hebben ook de veiligheidskundige, die straks achteraf de complete RI&E en het plan van aanpak moet toetsen, vooraf al betrokken. We hebben met hem overleg gehad over onze aanpak, zodat daar achteraf geen discussie over ontstaat.’

Arbocatalogus voor industriële bakkerij

Nadat alle mogelijke risico’s zijn geïdentificeerd, wordt gekeken hoe die risico’s het beste kunnen worden beperkt. Deze maatregelen worden opgenomen in het plan van aanpak. Bij gebruik van de branche-RI&E wordt er automatisch een plan van aanpak gegenereerd, dat je verder zelf kunt aanpassen en aanvullen. De maatregelen kunnen uit de afdelingen zelf komen, maar de beste maatregelen om de risico’s te beperken zijn ook terug te vinden in arbocatalogi. Voor de industriële bakkerijen is er een speciale arbocatalogus, waarin de oplossingen voor risico’s in de industriële bakkerij zijn opgenomen.

Maar deze risico’s en maatregelen zijn natuurlijk ook voor een groot deel van toepassing voor ambachtelijke bakkerijen. In deze arbocatalogus zijn maatregelen opgenomen voor geluid, hitte, machineveiligheid en intern transport, fysieke belasting en stoffen en meelstof. Voor ieder onderwerp is beschreven wat er geregeld moet zijn. Daarbij wordt de arbeidshygiënische strategie gehanteerd (zie kader). Er is onderscheid gemaakt tussen verplichte maatregelen en mogelijke (extra) maatregelen. Je kunt ook maatregelen opzoeken op www.arboportaal.nl/onderwerpen. Over werkdruk is in deze arbocatalogus bijvoorbeeld niets opgenomen, maar op Arboportaal zijn genoeg informatie en maatregelen terug te vinden.

Jolyn Ruwe - Health & Safety officer en Peter Worsseling - HR manager
Jolyn Ruwe - Health & Safety officer en Peter Worsseling - HR manager.

Ruwe: ‘Wij gaan veiligheidsteams vormen. Wij zijn nu nog bezig met de inventarisatie, maar zij gaan straks actief aan de slag met de maatregelen. Daardoor krijg je praktisch toepasbare maatregelen en is er draagvlak. Zo gaf een afdeling aan dat een afscherming van een machine in de praktijk het werk belemmerde. De medewerkers kwamen zelf met een voorstel om die afscherming anders in te richten, waardoor de veiligheid nog steeds gegarandeerd is, maar er wel handiger kan worden gewerkt. Dit soort dingen weet je alleen als je er dagelijks mee werkt.’

De maatregelen uit het plan van aanpak hoeven niet allemaal direct te worden uitgevoerd. Dit is qua tijd en financiële middelen vaak ook niet mogelijk. Echt gevaarlijke situaties moeten uiteraard direct worden aangepakt. Voor de overige maatregelen is het belangrijk om een realistische planning te maken, die over enkele jaren is uitgesmeerd. Voor bedrijven met een OR moet dit worden voorgelegd aan de OR. Zij hebben instemmingsrecht op zowel het voorstel hoe het bedrijf de RI&E gaat uitvoeren als op het uiteindelijke plan van aanpak.

Voorlichting is belangrijke stap

Een laatste belangrijk stap om de maatregelen op een goede manier toe te passen, is voorlichting. Alle medewerkers moeten op de hoogte zijn van de risico’s en de maatregelen die hiervoor zijn genomen. Werknemers hebben recht op inzage in de RI&E als zij daar om vragen en werknemers moeten worden voorgelicht over veilig en gezond werken in hun organisatie. Het is daarom handig om de RI&E (digitaal) rond te delen aan alle medewerkers, zodat iedereen op de hoogte is van de genomen maatregelen.

De arbeidshygiënische strategie

Voor risico’s zijn er vaak meerdere oplossingen te bedenken. Bij de keuze voor maatregelen moet de zogeheten arbeidshygiënische strategie worden gevolgd. Dit betekent dat er eerst wordt geprobeerd om risico’s bij de bron aan te pakken. Als het gaat om meelstofbeheersing kan gewone strooibloem worden vervangen door stuifarme strooibloem. Vervolgens kunnen technische maatregelen worden genomen, zoals het afzuigen van meelstof. Als derde optie worden organisatorische maatregelen genomen, bijvoorbeeld door de blootstelling aan meelstof te beperken door taakroulatie. Als deze maatregelen onvoldoende effect hebben, kan er gebruik worden gemaakt van persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals een stofkapje.

Wettelijke verplichting

In de Arbowet is vastgelegd dat werkgevers maatregelen moeten nemen om een veilige en gezonde werkplek voor alle medewerkers te garanderen. Het uitvoeren van een RI&E is een belangrijke stap voor een veilige en gezonde werkplek. Daarom is in de Arbowet ook opgenomen dat ieder bedrijf met personeel verplicht is om een RI&E uit te voeren en een plan van aanpak te maken.

>> Lees alle artikelen van Veilig en Gezond

Lees meer over

Eveline Janse

Eveline Janse

Eveline Janse is zelfstandig communicatie-adviseur bij Everlution

Zij schrijft deze rubriek in opdracht van Veilig en Gezond in het bakkersbedrijf (onderdeel van Bakbekwaam)